ΤΟ ΤΡΕΝΑΚΙ ΤΗΣ ΚΑΡΑΤΖΟΒΑΣ

Το τρένο της Καρατζόβας δημιουργήθηκε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο για καθαρά πολεμικούς σκοπούς. Τον Οκτώβριο του 1915 ο κύριος όγκος των Αγγλο - Γαλλικών στρατευμάτων αποβιβάζεται στη για την καταστήσουν κέντρο ανεφοδιασμού του μακεδονικού μετώπου που επρόκειτο να δημιουργηθεί. Η προώθησή τους αρχίζει αμέσως προκειμένου να καταλάβουν θέσεις απέναντι των Γερμανο- Βουλγάρων οι οποίοι έφτασαν στα ελληνικά σύνορα το Δεκέμβριο του 1915 και οχυρώθηκαν εκεί.
Η κατάσταση των συγκοινωνιών στη Μακεδονία ήταν απελπιστική. Το ελληνικό κράτος μετά την απελευθέρωση των περιοχών αυτών το 1912 από το τουρκικό ζυγό, δεν ήταν δυνατόν να προλάβει να κατασκευάσει αλλά ούτε καν να βελτιώσει τις συγκοινωνίες που υπήρχαν μέχρι τότε. Έτσι τα Αγγλο- Γαλλικά στρατεύματα κατασκευάζουν δρόμους και συγκοινωνίες για τον ανεφοδιασμό τους, με αποτέλεσμα να κατασκευαστεί ένα πυκνό οδικό δίκτυο, όπως και τοπικές σιδηροδρομικές γραμμές πλάτους 60 εκατοστών (DECAUVILEE), που χρησιμοποιήθηκαν ως άξονες προσωπικού, εφοδίων και επικοινωνιών προς το μέτωπο ή κατά μήκος αυτού.
Μία τέτοια σιδηροδρομική γραμμή, πολύ γερά κατασκευασμένη με λίθινη υποδομή πλάτους 60 εκατ., είχε ως αφετηρία τη Σκύδρα και έφτανε στην Αριδαία δια μέσου της κοιλάδας του Μογλενίτσα. Στρώθηκε από σέρβους στρατιώτες με υλικό της εταιρίας AINE CORBEIL. Από την ίδια εταιρία προέρχονταν και το τροχαίο υλικό για τις μεταφορές. Στις 27 Ιουνίου 1916 το Γαλλικό Γενικό Επιτελείο Στρατού της Ανατολής στέλνει απόφαση προς το Σέρβο στρατηγό Premovitch για την κατασκευή γραμμής πλάτους 60 εκατ. από τη Σκύδρα μέχρι την Κωστούριανη ( Ξιφιανή ) εκφράζοντας την επιθυμία να γίνει η εκτέλεση των εργασιών από Σέρβους σκαπανείς. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1916 στέλνεται νέα απόφαση για την επέκταση της γραμμής από την Κωστούριανη ( Ξιφιανή ) μέχρι την Αριδαία.
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1916 στέλνεται η πρώτη αναφορά για την " μορφοποίηση της περιοχής από Κωστούριανη ( Ξιφιανή ) μέχρι Δραγουμάνιτσα ( Άψαλο ), όπως και τη χρησιμοποίηση των πρώτων 10 χιλιομέτρων.
Στις 13 Οκτωβρίου 1916 ο σέρβικος στρατό πετυχαίνει από τους Γάλλους έγκριση προεκτάσεως της γραμμής 7,5 χιλ. βορειοδυτικότερα από την Αριδαία μέχρι το Μπάχοβο ( Πρόμαχοι ) με γαλλικά υλικά όπως και την κατασκευή διακλάδωσης από την Άψαλο μέχρι την Όρμα.
Με το τρένο διοχετεύονταν καθημερινά εφόδια στις ενδιάμεσες αποθήκες που βρίσκονταν στην Άψαλο, στην Αριδαία, στην Ξιφιανή και στην Πολυκάρπη και από εκεί στις κορυφογραμμές του Καϊμακτσαλάν. Εκτός όμως από τις αποθήκες εφοδίων υπήρχαν εγκαταστάσεις αναπαύσεως ελαφρά τραυματισμένων καθώς επίσης και εγκαταστάσεις βαριά τραυματισμένων στην Αριδαία και την Όρμα, Στην Άψαλο υπήρχε σέρβικο νοσοκομείο με 1500 κρεβάτια καθώς και κέντρο απομάκρυνσης αιχμαλώτων. Έτσι το τρένο εκτός από την καθημερινή προώθηση πολεμοφοδίων, τροφίμων, στρατευμάτων και υλικό κάθε είδους, το τρένο μετέφερε από το μέτωπο τραυματίες και αιχμαλώτους. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΣΕ στη δύναμη της γραμμής περιλαμβάνονταν 14 ατμάμαξες κάρβουνο. Το μήκος της γραμμής Σκύδρα - Άψαλος - Αριδαία ήταν 28 χιλ. και 895 μέτρα και της γραμμής από την Άψαλο έως την Όρμα 13 χιλ. και 386 μέτρα.
Οι σύμμαχοι μετά τη λήξη του πολέμου εγκατέλειψαν τη γραμμή αυτή, που περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο το οποίο ανέθεσε την εκμετάλλευσή της σε εταιρία με την επωνυμία "Τοπικοί Σιδηρόδρομοι Μακεδονίας Α.Ε." . Ανάδοχος και συνιδρυτής της ήταν ο μεγαλοεπιχειρηματίας Επαμεινώνδας Πέτρου Χαρίλαος. Η εταιρία δημιουργήθηκε με σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και του Επαμεινώνδα Χαρίλαου που κυρώθηκε με νομοθετικό διάταγμα της 29-8-1923. Φιλόδοξη πολιτική της εταιρίας, ήταν η συμπλήρωση και αρτίωση της γραμμής όπως και τυχόν προέκτασή της μέχρι τη Φούστανη.
Η προσφορά του τρένου της Καρατζόβας προς τους κατοίκους της περιοχής δεν κράτησε πολύ. Το 1929 η εταιρία " Τοπικοί Σιδηρόδρομοι Μακεδονίας Α.Ε." προκειμένου την απεργία του προσωπικού της κήρυξε λοκ άουτ, οπότε η εκμετάλλευσή της περιήλθε το 1932 στους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού κράτους και το 1936 διακόπηκε η λειτουργία της γραμμής ως ασύμφορη οικονομικά για να αποξηλωθεί και οι δυσκίνητες ατμομηχανές της να μεταφερθούν στη γραμμή Σαρακλή Σταυρού όπου συνέχισαν να προσφέρουν υπηρεσίες έως το 1947.
Σήμερα το τρένο της Καρατζόβας είναι μια ανάμνηση με μοναδικά δείγματα αυτής της γραμμής τα κτίρια των σταθμών, τα περισσότερα των οποίων διατηρούνται ακόμα. Οι πιο παλιοί κάτοικοι θυμούνται με συγκίνηση τα χρόνια της λειτουργίας του τρένου με το οποίο γινόταν όλη η μετακίνηση των προϊόντων τους.