Του Γιάννη Σχίζα
Στις 29 Μαΐου 1953, ακριβώς 500 χρόνια από την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η κορυφαία των κορυφών του κόσμου επί του ορεινού συγκροτήματος των Ιμαλαίων θα "κατακτηθεί" από τον Νεοζηλανδό μελισσοκόμο και μετέπειτα "σερ" Έντμουντ Χίλαρυ. Στις ημέρες μας, 50 χρόνια μετά το μεγάλο αυτό επίτευγμα που ολοκληρώνει "καθ' ύψος" την γεωγραφική εξερεύνηση της στερεάς επιφάνειας του πλανήτη, πολλά θα γραφτούν σε ανάμνηση της δυσκολίας και επικινδυνότητάς του. Το δέος ενώπιον των κορυφών, οι θάνατοι ορειβατών πριν και μετά την ανάβαση του Χίλαρυ, η άκαμπτη εμμονή πολλών ατόμων στην αντιμετώπιση κινδύνων και αντιξοοτήτων στα Ιμαλάια, ακόμη και τα εξωφρενικά κόστη των αναρριχήσεων - που συμπεριλαμβάνουν ποσά 70.000 δολαρίων μόνο για την χρήση του εδάφους του Νεπάλ ως αφετηρίας για μια αποστολή! - πέρασαν από τις γραμμές και την εικονογραφία του τύπου. Αξιοσημείωτη ήταν και η εμφάνιση στη ΝΕΤ μελών Ελληνικής ορειβατικής αποστολής, που υπό την ηγεσία του Κώστα Τσιβελέκα θα προωθηθεί στα Ιμαλάια για τα περαιτέρω : Οι ορειβάτες μας έδειξαν αποφασισμένοι να προχωρήσουν στο δρόμο τους, παρ' όλον ότι δεν έδωσαν πειστικές εξηγήσεις στον τηλεπαρουσιαστή Σ. Θεοδωράκη για τη "φιλοσοφία" και σκοπιμότητα του επιδιωκόμενου αναρριχητικού ρεκόρ. Το ψυχογράφημα αυτής της "ακραίας" πρακτικής μάλλον παρακάμφθηκε και ο τηλεθεατής απέμεινε με την εντύπωση μιας "κατορθωματικής" επιδίωξης χάριν του κατορθώματος - κατά το πρότυπο του γνωμικού "η τέχνη για την τέχνη"..Τα ΜΜΕ είπαν και έγραψαν και έδειξαν πολλά, όμως οι αναφορές στους ορεσίβιους ιθαγενείς Σέρπα, που κατανάλωσαν τεράστια ποσά ενέργειας για την επιτυχία των ορειβατικών αποστολών, ήταν περιορισμένες...Ένας από αυτούς τους ιθαγενείς, ο Τένζινγκ Νοργκάϊ, θα σταθεί στην κορυφή του Έβερεστ στο πλευρό του Χίλαρυ το 1953, όμως η "συγκυριότητά" του επί του κατορθώματος θα περάσει στα "ψιλά" των δυτικών μέσων ενημέρωσης. Για πολλές δεκαετίες του 20ου αιώνα οι Σέρπα της γύρω από τα Ιμαλάια περιοχής μετέφεραν εκατοντάδες τόνους εφοδίων στις πλάτες τους μέχρι τη τελική βάση εξόρμησης προς την κορυφή, όμως συχνά θεωρήθηκαν ως ανύπαρκτοι από τους δυτικούς "κατορθωματίες".Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που αναφέρει ο γιος του Νοργκάϊ, επίσης ορειβάτης "πρωταθλητικών επιδόσεων", στο βιβλίο "Αγγίζοντας τη ψυχή του πατέρα μου"(Εκδόσεις Ωκεανίδα) : Ο νεώτερος Νοργκάϊ γράφει για έναν Νορβηγό που επιχειρεί ανάβαση κατά δήλωσή του "ολομόναχος", αποσιωπώντας ή κρίνοντας ως ανάξια λόγου μια δεκάδα Σέρπα που τον ακολουθούν και τον υπηρετούν! Από τη τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα και μετά, κοντά στους επίδοξους "κατακτητές" των κορυφών πολλοί Σέρπα θα συναντήσουν αφάνταστες δυσκολίες και θα χαθούν ακόμη - γνωρίζοντας έναν ανώνυμο αλλά εξίσου τραγικό θάνατο...Ο νεώτερος Νοργκάϊ παραθέτει χαρακτηριστικά την "ταρίφα" των αποζημιώσεων που δίνονταν στους Σέρπα στην δεκαετία του 50 για διάφορα ατυχήματα : 20-50 δολάρια σε περίπτωση θανάτου, 15 δολάρια για την απώλεια χεριού, λιγότερα για την περίπτωση της απώλειας δακτύλων λόγω κρυοπαγημάτων...Τα μεγάλα ορειβατικά κατορθώματα είχαν αφανείς παραγωγούς, που εκτίθονταν σε κινδύνους πολύ μεγαλύτερος από ό,τι οι ίδιοι οι "κατορθωματίες". Η "ορειβατική υπεραξία", με άλλα λόγια η φήμη και το κύρος ως εκ της πραγματοποίησης δύσκολων αναρριχήσεων, εισπράχθηκε κατά κανόνα από δυτικούς ορειβάτες, που πολλές φορές κυριολεκτικά δεν "φτουρούσαν" μπροστά στο σκληραγωγημένο ορεσίβιο προσωπικό τους...Φυσικά η θεώρηση της ορειβατικής υπεραξίας δεν εξαντλεί την όλη μορφολογία των αναρριχήσεων πάνω σε ξένες πλάτες : Λόγου χάρη η πολιτική υπεραξία, ως μορφή ιδιοποίησης του αλλότριου πολιτικού έργου, ή ακόμη και η κοινωνική και καλλιτεχνική υπεραξία, αποτελούν επίσης στοιχεία της. Οι πολιτικοί που διαβάζουν λόγους προκάτ ή ιδιοποιούνται εν ψυχρώ το αλλότριο έργο - με το να μην αναγνωρίζουν τον παραγωγό του- είναι συνηθισμένες περιπτώσεις. Σημειωτέα είναι επίσης και η κοινωνική και καλλιτεχνική υπεραξία : Όπου το "θεαθήναι" ή "ακουσθήναι" ορισμένων πατάει πάνω στην σεμνότητα και ευαισθησία των πραγματικών παραγωγών...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου